احمدی، محمدامین (۱۴ مهر ۱۳۰۴ – ۶ شهریور ۱۳۶۱)، فرمانده عملیات بسیج عشایر منگور سپاه پاسداران انقلاب اسلامی مهاباد.
محمدامین در روستای حاجی مامیان شهرستان مهاباد از عشیره منگور به دنیا آمد. پدرش عبداله کشاورز بود. او تا پایان پنجم ابتدایی درس خواند اما به‌دلیل اینکه تنها فرزند ذکور خانواده بود، از ادامه تحصیل منصرف شده و به کار کشاورزی در ملک پدر مشغول شد (مرکز مطالعات و پژوهش‌های بنیاد شهید و امور ایثارگران، ص۵۹؛ تقی‌زاده، ص۲۹۳).
به دنبال فشارهای رژیم پهلوی، خانواده احمدی به روستای بنگوین مهاجرت کردند (ستاد یادواره ۷۰۰ شهید شهرستان مهاباد، ص۳۶). در آنجا از نظر مالی وضع مناسبی داشتند و به کشاورزی و دامداری مشغول بودند (همان، ص۳۷). در سال ۱۳۲۸ ازدواج کرد و صاحب سه پسر و سه دختر شد (مرکز مطالعات و پژوهش‌های بنیاد شهید و امور ایثارگران، ص۵۹).
احمدی از دوران نوجوانی تا پیروزی انقلاب اسلامی، از مخالفان رژیم پهلوی بود و اغلب به صورت مخفیانه زندگی می‌کرد (همان، ص۳۷). او آگاه به مسائل سیاسی و اجتماعی زمان خود بود و به همین دلیل در سال ۱۳۴۲ به خاطر مبارزه علیه رژیم پهلوی ترک وطن کرد و به مدت سه سال در عراق اقامت داشت (پایگاه جامع فرهنگ ایثار و شهادت آذربایجان غربی، ص۱؛ ستاد یادواره ۷۰۰ شهید شهرستان مهاباد، ص۳۷). در این مدت، به همراه دوستانش، برای آگاه‌سازی جوانان و مردم منطقه از جنایات رژیم پهلوی، به‌صورت مخفیانه از شهر قلعه‌دیزه و سنگسر عراق به حومه مهاباد رفت‌وآمد داشت (همان).
پس از مدتی، دوباره به ایران بازگشت و مبارزات خود را ادامه داد. او از طریق یکی از دوستانش با روحانیون تبعیدی در شهر مهاباد آشنا شد و اعلامیه‌هایی علیه رژیم پهلوی پخش کرد (همان، ص۳۸).
با روشن شدن مشعل مبارزه علیه رژیم توسط امام خمینی(ره)، مبارزات مردم مسلمان شکل تازه‌ای به خود گرفت. احمدی در تظاهرات فعالانه شرکت داشت (تقی‌زاده، ص۲۹۳). او از افراد شجاع و تاثیرگذار عشایر منگور بود که موجب تقویت ارتباط ایل منگور با روحانیون مبارز شد. پس از پیروزی انقلاب، با مسئولان نظام جمهوری اسلامی در شهرستان مهاباد ارتباط مستقیم داشت. او با آگاهی از عقاید مارکسیستی و کمونیستی حزب دمکرات و کومله و اهداف آنان در تجزیه کشور، وفاداری ایل منگور به رهبری امام خمینی(ره) و انقلاب اسلامی را اعلام کرد و راه خود را از آنان جدا ساخت. احمدی به همراه ۳۰۰ نفر از عشایر مسلح ایل منگور در قالب سازمان پیشمرگان مسلمان کرد به ارومیه رفته و اعلام وفاداری نمود (نقل از: ستاد یادواره ۷۰۰ شهید شهرستان مهاباد، ص۴۰).
احمدی در سال ۱۳۵۸ش، در روستای آمید کمیته‌ای با همکاری برادران عشایر منگور تشکیل داد و در یکی از عملیات‌ها ۴۸ ساعت با عناصر تجزیه‌طلب حزب دمکرات درگیر شد که سرانجام به پیروزی انجامید. در سال ۱۳۵۹ش، توسط تروریست‌های حزب دمکرات در میدان آرد مهاباد مورد سوءقصد قرار گرفت، اما به دلیل هوشیاری و شجاعت وی آسیبی به او نرسید (همان، ص۴۵).
در سال ۱۳۶۰ش، محمدامین احمدی به همراه ۷۰ تن از عشایر منگور جهت شرکت در مراسم هفته وحدت و رژه نیروهای مسلح (بسیج عشایر) به تهران رفت که با استقبال گرم مردم و مسئولان روبه‌رو شدند (پایگاه جامع فرهنگ ایثار و شهادت آذربایجان‌غربی، نوید شاهد، ص۲). او اواخر همان سال در روستای آمید با عناصر حزب دمکرات درگیر شد. در این درگیری نیروی کمکی به او نرسید و لذا دستگیر شد، اموالش غارت و خانه‌اش تخریب گردید. در تاریخ ۲۰ فروردین ۱۳۶۱ به دنبال واکنش و فشار روسای طوائف منگور بر حزب دمکرات، از زندان آنها آزاد و به شهر مهاباد بازگشت (اداره بنیاد شهید و امور ایثارگران شهرستان مهاباد، ص۱؛ تقی‌زاده، ص۲۹۳). پس از این جریان، عملاً در لباس رزمنده عشایر منگور به فعالیت خود علیه عناصر تجزیه‌طلب ادامه داد (فعال و کشتیبان، ص۲۸).
احمدی در مهاباد تحت پوشش و حمایت سپاه پاسداران انقلاب اسلامی مهاباد قرار گرفت. پس از تشکیل بسیج عشایر منگور در شهرستان مهاباد، در سمت فرمانده عملیات عشایر منگور انتخاب و تا زمان شهادت در این سمت باقی ماند. شهید در عملیات‌های متعددی علیه گروه‌های ضدانقلاب شرکت کرد و در عملیات روستاهای حمزه‌آباد و قاضی‌آباد رشادت‌های فراوانی از خود نشان داد (اداره بنیاد شهید و امور ایثارگران شهرستان مهاباد، ص۲؛ مرکز مطالعات و پژوهش‌های بنیاد شهید و امور ایثارگران، ص۵۹).
در شهریور ۱۳۶۱، در پاکسازی محور پیرانشهر – سردشت به همراه عده‌ای از عشایر منگور شرکت کرد (اداره بنیاد شهید و امور ایثارگران شهرستان مهاباد، ص۱). او پس از به هلاکت رساندن چند تن از عناصر ضدانقلاب و منهدم کردن سنگرها، در ساعت ۳ بعدازظهر مورد اصابت تیر مستقیم قرار گرفت و پس از چند لحظه خونریزی شدید به درجه رفیع شهادت نائل آمد (پایگاه جامع فرهنگ ایثار و شهادت آذربایجان‌غربی، نوید شاهد، ص۳؛ تقی‌زاده، ص۲۹۳). خبر شهادت این سردار رشید تمامی سلحشوران ایل منگور و مردم انقلابی و مظلوم منطقه را عزادار کرد. در این عملیات، شهید ناصر کاظمی (۱۳۳۵–۱۳۶۱ش)، فرمانده سپاه پاسداران انقلاب اسلامی استان کردستان نیز به شهادت رسید (صادقی، ص۹۰؛ ستاد یادواره ۷۰۰ شهید شهرستان مهاباد، ص۲۳ و ۴۵).
شهید محمدامین احمدی درسمت یک فرمانده نظامی مورد توجه خاص و عام بود. آخرین دیدار وی با خانواده، زمانی بود که از طرف سپاه به او اطلاع دادند قصد دارند پیرانشهر را از لوث وجود ضدانقلاب پاکسازی کنند. او با علاقه‌مندی تمام خود را برای شرکت در این عملیات آماده کرد و هنگام خداحافظی به خانواده گفت: «اگر دیگر بازنگشتم بدانید که شهید شده‌ام و به آرزوی دیرینه خود رسیده‌ام.»
همیشه توصیه می‌کرد که با مردم متواضع و مهربان باشید، پیرها را یاری کنید و در نمازهای جمعه و جماعت حضور داشته باشید. به اهل خانه می‌گفت تنها آرزویش پاکسازی کردستان از وجود عناصر ضدانقلاب است و جان خود را در این راه فدا خواهد کرد (پایگاه جامع فرهنگ ایثار و شهادت آذربایجان‌غربی، نوید شاهد، ص۲).
احمدی در انسجام و سازماندهی نیروهای بسیج عشایر منگور نقش مهمی داشت و از سوی آنها درسمت فرمانده انتخاب شده بود (ستاد یادواره ۷۰۰ شهید شهرستان مهاباد، ص۴۳؛ اداره بنیاد شهید و امور ایثارگران شهرستان مهاباد، ص۲).
او همواره به مردم فقیر و محروم کمک می‌کرد و در خانواده و محله به‌منزلۀ چهره‌ای محبوب و دوست‌داشتنی شناخته می‌شد. در طول زندگی‌اش، هیچ‌کس از او گله یا شکایتی نداشت. با همه مؤدب و اسلامی برخورد می‌کرد، نه به کسی آسیبی رساند و نه به کسی خیانت نمود. با رویی گشاده و رویکرد اجتماعی خاص خود همیشه در کمک به دیگران پیش‌قدم بود (پایگاه جامع فرهنگ ایثار و شهادت آذربایجان‌غربی، خاطراتی شنیدنی از فرمانده شهید، ص۱).
او با همدستان و زیردستان خود همانند برادر کوچک رفتار می‌کرد و به خود نمی‌بالید (محمدی، بش).
احمدی اسوه شجاعت، جوانمردی، حماسه‌آفرینی، مهمان‌نوازی (پایگاه جامع فرهنگ ایثار و شهادت آذربایجان‌غربی، نوید شاهد، ص۲) و ایمان بود. دشمن از نام و حضور او سخت می‌ترسید (محمدی، بش). او تئوریسین دوراندیش جنگ‌های چریکی بود و در جنگ‌های خیابانی و خانه به خانه پاکسازی شهرهای مهاباد، پیرانشهر و سردشت نقش اساسی داشت. در طول خدمت، سختی‌های زیادی را تحمل کرد و خانواده‌اش به ویژه همسرش همواره یار و یاور او بودند (ستاد یادواره ۷۰۰ شهید شهرستان مهاباد، ص۴۳).
احمدی عاشق انقلاب و مطیع فرامین ولایت فقیه بود (همان، ص۴۵) و به امام خمینی و رهنمودهای ایشان عشق می‌ورزید (پایگاه جامع فرهنگ ایثار و شهادت آذربایجان‌غربی، نوید شاهد، ص۲). همچنین به فرزندان خود توصیه می‌کرد که به مردم بگویند پشتیبان انقلاب و جمهوری اسلامی باشند (احمدی، حمزه، بش). او هیچ‌گاه در برابر سران حزب دمکرات و کومله سر تسلیم فرود نیاورد و تا پایان عمر با آنان مبارزه کرد و ضربات جبران‌ناپذیری به احزاب ضدانقلاب وارد ساخت (ستاد یادواره ۷۰۰ شهید شهرستان مهاباد، ص۴۳ و ۳۹).
احمدی خود را فدای امنیت و آسایش مردم کرد (احمدی، سواره، بش).
مآخذ: اداره بنیاد شهید و امور ایثارگران شهرستان مهاباد، (زندگی‌نامه شهید)، مهاباد: اداره بنیاد شهید و امور ایثارگران شهرستان مهاباد، نامه شماره ۲۷۳۵۰، تاریخ ۱۸ مهر ۱۳۹۹؛ خاطراتی شنیدنی از فرمانده شهید محمدامین احمدی، ارومیه: ۱۳۹۷ش، پایگاه جامع فرهنگ ایثار و شهادت آذربایجان‌غربی؛ < https://urmia.navideshahed.com/fa/news/436617 > (دسترسی: ۱۷ تیر ۱۴۰۴)؛ ، نوید شاهد، فرمانده شهید محمدامین احمدی، ارومیه: ۱۳۹۵ش، پایگاه جامع فرهنگ ایثار و شهادت آذربایجان‌غربی؛< https://urmia.navideshahed.com/fa/news/390232> (دسترسی: ۱۷ تیر ۱۴۰۴)؛تقی‌زاده، اسماعیل، سخت‌تر از کوه، ارومیه: نشر کتاب خوبان، ۱۳۹۴ش؛ خبرگزاری صدا و سیما مهاباد، گزارش خبری مهاباد میزبان اجلاسیه پیشمرگان مسلمان کرد، (مصاحبه با فرزند شهید حمزه احمدی و هم‌رزم شهید سواره احمدی و محمدی)، مهاباد: @Mahabad_iribnews؛ ستاد یادواره ۷۰۰ شهید شهرستان مهاباد، لاله سرخ (امام و کردستان مهاباد)، مهاباد: شرکت پشتیبانی ایثار، ۱۳۸۲؛صادقی، رضا، آذربایجان‌غربی در جنگ با ضدانقلاب و دفاع مقدس، تهران: مرکز اسناد دفاع مقدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، ۱۳۹۱ش؛ مرکز مطالعات و پژوهش‌های بنیاد شهید و امور ایثارگران، فرهنگ اعلام شهدا استان، ج۱، تهران: نشر شاهد، ۱۳۹۵؛ فعال، مهدی و پرویز کشتیبان، یاوران انقلاب، مجموعه زندگی‌نامه شهدای ایل منگور استان آذربایجان‌غربی، ارومیه: تکوین، ۱۳۸۵ش.
/مجید مظهرصفاری/